Grafit, ergitme ve pota endüstrisi, döküm endüstrisi, kurşun kalem endüstrisi, motor ve jeneratör endüstrisinde karbon fırça, demir çelik endüstrisinde, kuru pil endüstrisinde pil tozları, kompozit parçalar; uçak endüstrisinde jet motor parçaları ve uçak parçalarında, refrakter tuğla üretiminde, döküm boyaları, yatay mufl fırınları, soba boyaları, elektrodlar, fren astarları, basım ısı değiştiricileri, karbon yükseltici, nükleer moderatörler (nötron yavaşlatıcılar), yağlayıcı, barut cilası, tohum ve gübre kaplama, piston halkaları (segmanlar), motor gömlekleri, conta, yapıştırıcı, döküm boyaları, pas temizleyiciler, varak, plastik katkı maddeleri, bilgisayar parçaları, elektrikli aletlerin üretimlerinde kullanılmaktadır.Pars Grafit Tozu,RHM1 Grafit tozu,dmrsüren.com,kimyadeposu.com
BAKIR OKSİT NEDİR?
Doğrudan maden bakır fabrika işlerinden gelen bakır pullarından oksit bakır elde ederiz. Ürün, çeşitli kontroller sayesinde çok yüksek bir saflık (CuO %99 min) ve sabit bir kalite gösterir. Bu ürünün ana kullanım alanı havai fişekler, renklendiriciler, otomotiv, gübreler ve kimyasal reaktiflerdir.
KAOLİN NEDİR?
Kaolin, alüminosilikatlar grubuna ait bir mineraldir. Doğada bulunan Kaolin, genellikle mika, feldispat, anataz ve kuvars gibi farklı miktarlarda mineral içerir. Doğal haliyle kaolin, elektron mikroskobu altında, genellikle yaklaşık 0.1 ila 10 mikrometre arasında değişen altıgen, kristal yapıdaki kaolinit minerallerinden oluşan yumuşak, beyaz bir tozdur. Her ne kadar bütün kaolin grubu mineraller aynı kimyasal bileşime sahip olsalar da oluşum şekillerine göre kaolinit minerallerinin oran, çeşit ve uzaysal oriyantasyonlarında (yapısal ve sıralanma farkları) değişiklikler görülebilmektedir. Bu değişiklikler mineralojik bileşim, kimyasal bileşim, tane boyu dağılımı ve çeşitli reolojik özellikleri başlıkları altında ifade edilmektedir. Bu özelliklerdeki farklılıklar kaolinitik killerde farklı renk, mukavemet oranı, kuruluk seviyesi ve plastik özellikleri doğurur. Kullanım alanlarındaki ihtiyaçlara göre de kullanılacak kaolinin türü belirlenir.
- Film tabakası olarak kaplama (0.15 µm plakacık kalınlığı)
- Fiber ve polimerde uzatma ve güçlendirici olarak
- Adsorblayıcı ve seyreltici olarak
- Parlatıcı ajan olarak (kalsine edilmiş kaolin)
- DMRSÜREN KİMYA LTD ŞTİ
- 0216 4421200-0532 5466184
Zirkonyum dioksit nedir?
Zirkonyum dioksit (ZrO2), zirkonya olarak da bilinir (zirkon ile karıştırılmamalıdır), zirkonyumun beyaz kristal oksitidir.
Bilinen en doğal hali monoklinal bir kristal yapısı ile nadir mineral baddeleyitdir. Yüksek derecede kübik kristal hali tazheranit minerali (Zr,Ti,Ca)O2 ve şüpheli bir mineral arkelit olarak doğada nadiren bulunur. Kübik zirkonya adlı bu diğer mineral, değerli taş ve elmas benzeri olarak kullanılmak için çeşitli renklerde sentezlenir.
0216 4421200-05325466184
Antimon Trioksit Kullanım Alanları
Antimon trioksit,camlar, seramikler ve emayeler için opaklaştırıcı bir ajandır. Bazı özel pigmentler antimon içerir. Antimon trioksit, polietilen tereftalat (PET plastik) üretiminde ve kauçuğun vulkanizasyonunda yararlı bir katalizördür. Antimon Trioksit evlerimizde ve ofislerimiz içerisinde birçok cihazda kullanılır; TV’ler, bilgisayarlar, ev aletleri, endüstriyel elektrik tesisatlar şebeke adaptörleri ve taşınabilir elektronik cihazlar ile ateşe dayanıklı plastik kasalar, reçine devre kartları, anahtarlar,yalıtım ve dekoratif köpükler ile inşaat malzemeleri içine dahil edilmiş olup, yangın riski bulunan giysilerde, bazı mesleki kıyafetler(itfaiye) için aleve dayanıklı tekstil ürünlerinde kullanılır. Nakliye araçlarında koltuklarda,plastik yapılarda rolü alev geciktirici olarak yangın çıkması durumunda daha fazla kaçış zamanı sağlar.Sinerjist olarak antimon trioksit kullanımı ile milyonlarca rahatsız edici yanık yaralanması ve sayısız can kaybı önlenmiştir.
Antimon trioksit ayrıca çok çeşitli endüstriyel uygulamalarda da kullanılır:
Poliester (PET) üretiminde bir katalizör olarak kullanılır.Camlar,seramik ve emaye için bir saydamsızlaştırıcı ajan olarak kullanılır., yarı iletkenlerde katkı, bazı dereceli titanyum dioksit pigmentlerinde kullanılan bir kaplama olarak, Kompleks inorganik renkli rutil pigmentlerin imalatında bir bileşen olarak kullanılır. Dökme demir banyosu ve batırma emayesinde bir matlaştırıcı olarak. Görünüm: Beyaz kristal kokusuz toz. Antimon Trioksit,formülü Sb2O3 olan inorganik bir bileşiktir. En önemli ticari bileşiklerden biridir. Bu mineraller valentinit ve senarmontit olarak doğada bulunabilir. Polimer oksitler gibi, Antimon Trioksit de hidrolizle,sulu çözeltiler içinde çözünür. Antimon trioksit, doğadaki antimonun cevher halinden ve antimon metal’inden oksitlenerek üretilir.
DMRSÜREN KİMYA LTD.ŞTİ
0216 4421200-0532 5466184
Bentonit Nedir? Kullanım alanları nelerdir?
Alüminyum ve magnezyum bakımından zengin volkanik kül, tüf ve lavların kimyasal ayrışması sonucu oluşmuş, ağırlıklı olarak montmorillonit içeren killer ‘bentonit’ olarak tanımlanır. Bentonit, sanayi, tarım, madencilik ve mühendislik jeolojisinde kullanılan çok yönlü bir kildir.
Ca, Na ve Na-Ca montmorillonitlerden oluşmasına göre bentonitin jeolojik özellikleri ve kullanım yerleri değişmektedir. Yüksek şişme kapasitesine sahip Na bentonit su ile temasta kendi hacminin 8-10 katı şişerken, Ca-bentonitlerde şişme oranı 2-3 katı kadar olmaktadır. Na ve Na-Ca bentonitler sondaj, demir tozu peletlemesi gibi işlerde kullanılırken daha az şişme kapasitesine sahip olan Ca-bentonitlerden ağartma gibi işlerde kullanılmakta ve yaygın olarak ‘ağartma toprağı-fuller earths’ olarak da adlandırılmaktadırlar. Bu tür killerin Na2CO3 ile muamele edilerek, Na/Ca iyon yer değiştirmesi sonucunda şişme kapasitesi arttırılabilir.
Mühendislik ve sondaj çalışmalarında reolojik özellikleri geliştirilmiş bentonit gerekli olduğundan Ca-bentonitlerin soda vb. katkı malzemeleriyle aktiflendirilmesi zorunlu olmuştur. Ayrıca ağartma toprağı olarak kullanılan Ca-bentonitlerinde ağartma gücünü istenen düzeye getirmek için asitle aktive edilmesi gerekebilir. Ülkemizde de Ca-bentonit çok daha yaygın olduğundan aktiflendirme işlemleri kaçınılmaz olup, asitle ve CMC gibi katkı malzemeleriyle yapılan aktiflendirme işlemleri uygulanmaktadır. Kil minerallerinin bir çeşidi olan bentonitin genel kimyasal formülü; (Na,Ca) (Al,Mg) 6(Si4O10) 3(OH)6 nH2O’dur .
Bentonit, volkanik kül, tüf ve lavların kimyasal ayrışması ve bozunmasıyla oluşmuş çok küçük kristallere sahip kil minerallerinden (başlıcası montmorillonit) oluşan çokça su emip şişen, iyonlaşma kapasitesi yüksek, sondaj çamuru, katalist, boya, plastik, dolgu vb. konularda kullanılan toprağımsı bir madene verilen ticari bir isimdir. Bentonitin mineralojik, kimyasal bileşimine; sanayi ve mühendislik uygulamaları ile benzer kullanım alanlarına göre farklı sınıflandırılmaları vardır. Burada, sanayi ve mühendislik uygulamaları için yapılan sınıflandırma verilmiştir. Bunlar: -Döküme uygun Wyoming ürünü %85’i 200 mesh bentonit bentoniti, -Soda külüyle işleme sokulmuş, döküme uygun ağartma toprağı (fuller earths), -Soda külüyle işleme sokulmuş, mühendislik işlerine uygun ağartma toprağı (fuller earths), -OCMA özel ürünü, -API özel ürünü, Ayrıca son yıllarda ‘kedi kumu’ olarak kullanılan bir bentonit ürünü ile ‘beyaz bentonit’ de bu sınıflandırmada yer almaktadır.
KULLANIM ALANLARI
- Bentonitin koloidal özelliği ve yüksek plastisitesi nedeniyle dökümde kalıp malzemesi olarak kullanılan kumları bağlayıcı özelliği vardır.
- Sondaj çamurunun ağdalı bir duruma gelmesini, kırıntıların yukarı taşınmasını su kaçaklarının önlenmesini sağlar.
- Yağların rengini açmada kullanılan, Ca-Bentonitlerin asit aktivasyonu ile yüzey alanları ve kristal içindeki boşluklar genişletilir, Fe, Ti, Ca, Na ve K, kil minerallerin kristal kafes yapısından ayrılır, boşluklarında H+ – bağları oluşturularak, ağartma toprağına dönüştürülür ve bitkisel yağların (zeytiyağı, ayçiçeği, mısır, susam, soya, palmiye, kanola, pamuk yağları gibi) rafinasyonunda filtre malzemesi olarak kullanılır.
- Bağlayıcı ve plastik özelliğe sahip bentonit demir tozlarının peletlenmesinde kullanılır.
- İnşaat mühendisliğinde temel ve baraj yapılarında su ve sıvı sızdırmazlığını elde etmede,
- Şarap ve meyve sularının berraklaştırılmasında, -Hayvan yemi yapımında,
- İlaç, kağıt, lastik sanayiinde dolgu malzemesi olarak,
- Çimento sanayiinde, seramik sanayiinde katkı malzemesi olarak,
- Petrol rafinasyonunda,
- Atık suların temizlenmesinde,
- Boya sanayiinde ve yangın söndürücülerde,
- Gübre yapımı ve toprak ıslahında kullanılır.
Bentonit yataklarının çok büyük bir bölümü açık işletme yöntemiyle işletilmekte ancak; çok kaliteli bazı bentonit yatakları üzerindeki örtünün kalınlığı nedeniyle, Bavyera bentonit ocaklarından bir tanesinde olduğu gibi, kapalı işletme yöntemiyle de işletilebilir. Üretim teknolojisinde, lastik tekerlekli kepçe, skreyper ve paletli kepçeler ile geniş taşıma hacimli kamyon ve vagonlar ilk aşamayı oluşturur. İkinci aşamayı ise kurutma alanına yakın bir yerde kurulmuş kırılma, öğütme, aktiflendirme ve ambalajlama tesisi oluşturur. Bentonit öğütücüleri genelde 200-325 mesh tane boyutlarında öğütme özelliğine sahiptir. Yağışlı mevsimler dışında ocaktan alınan bentonit, soda ile aktiflendirilmeyecekse kurutma alanlarında yayılarak serilir. Kurumuş bentonit kepçelerle kaba kırıcı deposuna verilir, kabaca ufalanmış bentonit, bantla 200 mesh’lik değirmene gelir burada bir taraftan öğütülürken bir taraftan da 2 sıcak hava akımı ile kurutulup 200 mesh altındaki tanelerinden ayrılır. Daha sonra nem geçirmez 50’şer kg’lık torbalara konarak ambalajlanır. Bentonitler, kullanılan aktiflendirme veya katkı malzemesinin cinsine göre ‘Na aktif bentonit, aktif ağartma toprağı veya polimer katkılı bentonit’ olarak adlandırılmaktadır. Bentonit kalitesini yükseltmede en çok kullanılan yöntem, sodyum karbonatla aktiflendirme yöntemidir.Bu yöntem ,belli nem oranındaki bentonite uygun oranda soda karıştılmasıdır. Yemeklik yağlarda renk giderici olarak kullanılan doğal bentonitlerin ağartma gücünü arttırmak için , Ca bentonitler asitle aktiflendirilir. Bu işlemde asitlendirilecek bentonit, kuru ağırlığının % 30’u kadar HCl ile 105 °C de 2-3 saat kaynatılır. Asitle tepkimeden sonra, bentonit asit derecesini düşürmek amacıyla yıkanır ve daha sonra kurutulup ,öğütülür. Bentonit Türkiye’de magmatik kayalar, volkanik ara katkılı çökel ve salt çökel birimlerin içinde mercek, cep, kütle, ara seviyeler ve kırıklar boyunca düzensiz bir biçimde yataklanmalar gösterir.
Piyasada bentonit; ham, öğütülmüş yığın, öğütülmüş torbalanmış ve aktifleştirilmiş halde satılmaktadır. Ülkemizde sondaj, peletleme, döküm, ilaç, dolgu ve yağ ağartma sanayi işlemlerinde kullanılan bentonit çeşitleri mevcuttur. Türkiye’de bentonit; sondaj, peletleme, döküm sanayii ve yağların ağartılması gibi bir çok alanda kullanılmaktadır. Temizlik malzemesi yapımı ve kağıt sanayi için araştırmalar devam etmektedir. Açık işletme ile üretim yapılan bentonit ocaklarında oluşan işletme çukurlarının su ile dolması, heyelan, toprak akması gibi çevresel sorunların işletme sonrası yapılacak rehabilitasyon çalışmaları ile ortadan kaldırılması gereklidir. Üretim sırasında oluşan toz için filtre kullanılması gerekli olup, kaldırılan örtü tabakasının çevreye gelişigüzel dağıtımı engellenmelidir.
DMRSÜREN KİMYA LTD.ŞTİ
0216 4421200-0532 5466184
Talk Minerali Kullanım Alanları
Talk, bir sulu magnezyum silikattır mineral Mg bir kimyasal bileşime sahip 3 Si 4 O 10 (OH) 2 . Talk bileşimi genellikle bu genelleştirilmiş formüle yakın kalsa da, bir miktar ikame gerçekleşir. Küçük miktarlarda Al veya Ti, Si’nin yerine geçebilir; az miktarda Fe, Mn ve Al Mg yerine geçebilir; ve çok az miktarda Ca, Mg yerine geçebilir.
Mg için büyük miktarlarda Fe ikame edildiğinde, mineral minnesotaite olarak bilinir. Mg için büyük miktarda Al ikamesi olduğunda, mineral pirofilit olarak bilinir.
Talk genellikle yeşil, beyaz, gri, kahverengi veya renksizdir. İnci parlaklığına sahip yarı saydam bir mineraldir. Bilinen en yumuşak mineraldir ve Mohs Sertlik ölçeğinde 1 sertliğe sahiptir .
Talk, mikalara benzer bir tabaka yapısına sahip monoklinik bir mineraldir. Talk, zayıf bağlanmış levhalar arasındaki uçakları takip eden mükemmel bir bölünmeye sahiptir. Bu çarşaflar, birbirlerini kolayca geçmelerini sağlayan van der Waals tahvilleri tarafından bir arada tutulur. Bu karakteristik, talk’ın aşırı yumuşaklığından, yağlı, sabunlu hissinden ve yüksek sıcaklık yağlama maddesi değerinden sorumludur.
Kozmetik endüstrisinde, birçok üretici sağlık kaygılarına ve davalara yanıt olarak birçok üründe talkın nişasta tozu ile değiştirildi. Bununla birlikte, mineral otomotiv plastiklerinde daha önemli bir bileşen haline geldiğinden plastik endüstrisi daha fazla talk kullanıyor. Kauçuk üretiminde kullanılan talk miktarı da bir miktar artmıştır.
Talk Nasıl Oluşur?
Talk en sık bulunan bir mineraldir metamorfik kayaların arasında yaklaşan levha sınırlarındaki . En az iki süreçten oluşur. En büyük talk yatakları, çözünmüş magnezyum ve silika taşıyan ısıtılmış suların dolomitik mermerler ile reaksiyona girmesiyle oluşmuştur . Isı ve kimyasal olarak aktif sıvılar dunit ve serpentinit gibi kayaları talk haline getirdiğinde ikinci bir talk oluşumu süreci meydana geldi .
Talk Madenciliği ve İşleme
Çoğu talk, kayanın açıldığı, patlatıldığı ve madencilik operasyonunda kısmen ezildiği bir açık ocak madeninden üretilmektedir. En yüksek dereceli cevherler, seçici madencilik ve ayıklama işlemleri ile üretilir. Madencilik işlemi sırasında talkın diğer kaya malzemeleriyle kontaminasyonunu önlemek için büyük özen gösterilir. Bu diğer malzemeler ürünün rengi üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Kirlilik, yumuşaklık veya yağlama özellikleri nedeniyle talkın kullanıldığı uygulamalarda sorunlara neden olan sert parçacıklar oluşturabilir. Kısmen ezilmiş kaya madenden değirmene alınır, burada parçacık büyüklüğü daha da azalır. Kirlilikler bazen köpük yüzdürme veya mekanik işleme ile giderilir. Üreticiler genellikle partikül boyutu, parlaklık, bileşim ve diğer özellikler için müşteri gereksinimlerini karşılayan ezilmiş veya ince öğütülmüş talk üretirler.
Talk Kullanımı
Plastiklerde Talk
Esas olarak dolgu maddesi olarak kullanılır. Talk parçacıklarının platy şekli polipropilen, vinil, polietilen, naylon ve polyester gibi ürünlerin sertliğini artırabilir. Ayrıca bu ürünlerin ısı direncini artırabilir ve büzülmeyi azaltabilir. Plastiğin üretim sürecinde ekstrüde edildiği durumlarda, talkın çok düşük sertliği ekipman üzerinde daha sert mineral dolgulara göre daha az aşınma üretir.
Seramikte Talk
Banyo armatürleri, seramik karo, seramik ve yemek takımı gibi seramik ürünlerin imalatında kullanılmıştır. Seramikte bir dolgu maddesi olarak kullanıldığında, talk yeşilliklerin ateşleme özelliklerini ve bitmiş ürünün gücünü artırabilir.
Boyada Talk
Boyaların çoğu bir sıvıdaki mineral parçacıklarının süspansiyonlarıdır. Boyanın sıvı kısmı uygulamayı kolaylaştırır, ancak sıvı buharlaştıktan sonra mineral parçacıklar duvarda kalır. Talk, boyalarda genişletici ve dolgu maddesi olarak kullanılır. Talk parçacıklarının platy şekli, kutudaki katıların süspansiyonunu geliştirir ve sıvı boyanın sarkmadan bir duvara yapışmasına yardımcı olur. Pudralı talk çok parlak beyaz bir renktir. Bu, talk’ı boyada mükemmel bir dolgu maddesi yapar, çünkü aynı anda boyayı beyazlatmaya ve parlatmaya hizmet eder. Talk uygulandığında, püskürtme memelerinde ve diğer ekipmanlarda daha az aşınma hasarı verdiği için Talk’un düşük sertliği değerlidir.
Gazetede Talk
Kağıtların çoğu organik lif hamurundan yapılır. Bu hamur odun, paçavra ve diğer organik malzemelerden yapılır. Dolgu görevi görmek için posaya ince öğütülmüş mineral madde eklenir. Kağıt hamuru ince tabakalara yuvarlandığında, mineral madde kağıt hamuru lifleri arasındaki boşlukları doldurur ve daha pürüzsüz bir yazma yüzeyine sahip bir kağıt ile sonuçlanır. Mineral dolgu olarak talk, kağıdın opaklığını, parlaklığını ve beyazlığını artırabilir. Talk ayrıca kağıdın mürekkebi emme yeteneğini de geliştirebilir.
Kozmetik ve Ter önleyicilerde Talk
İnce öğütülmüş talk birçok kozmetik ürünün toz bazı olarak kullanılır. Talk tozunun küçük trombositleri cilde kolayca yapışır, ancak kolayca yıkanabilir. Talk’un yumuşaklığı, cilt aşınmasına neden olmadan uygulanmasını ve çıkarılmasını sağlar. Talk ayrıca insan derisinin ürettiği yağları ve teri emme özelliğine de sahiptir. Talkun nemi emmesi, kokuyu emmesi, cilde yapışması, bir yağlayıcı görevi görmesi ve insan cildi ile temasta büzücü bir etki üretmesi, onu birçok ter önleyici madde için önemli bir bileşen haline getirir. Talk ve asbest doğal olarak oluşur ve bazı metamorfik kayaçlarda yakın bir yerde oluşabilir. 1960’larda ve 1970’lerde yayınlanan çalışmalar, bazı kozmetik ürünlerinde asbest içeren talk kullanımı ile ilgili sağlık endişelerini tanımladı. FDA’ya göre, “Bu çalışmalar, böyle bir bağlantıyı kesin olarak göstermedi ya da böyle bir bağlantı mevcutsa, hangi risk faktörleri söz konusu olabilir.” Bu endişeleri gidermek için artık talk madenciliği sahaları dikkatle seçilmekte ve kozmetik endüstrisinde kullanılmak üzere tasarlanan talkta asbest bulunmaması için cevherler dikkatle işlenmektedir.
Çatı kaplama malzemelerinde talk
Çatı malzemelerini hava koşullarına dayanıklılıklarını arttırmak için kullanılan asfaltlı malzemelere talk eklenir. Ayrıca yapışmayı önlemek için rulo çatı ve zona yüzeyine tozlanır.
Boyut Taşı
“Sabuntaşı” olarak bilinen bir kaya, mikalar, klorit , amfiboller ve piroksenler gibi çeşitli miktarlarda mineral içeren muazzam bir talk çeşididir . Çalışması kolay ve çok çeşitli boyut taş ve heykel uygulamalarında kullanılmasına neden olan yumuşak bir kayadır. Tezgahlar, elektrik panelleri, ocak taşları, figürinler, heykel ve diğer birçok proje için kullanılır.
Talk’ın Diğer Kullanımları
Zemin talk, yüksek sıcaklıkların söz konusu olduğu uygulamalarda yağlayıcı olarak kullanılır. Yağ bazlı kayganlaştırıcıların yok edileceği sıcaklıklarda hayatta kalabilir. Talk tozu, insektisitler ve fungisitler için bir taşıyıcı olarak kullanılır. Bir nozuldan kolayca üflenebilir ve bitkilerin yapraklarına ve gövdelerine kolayca yapışabilir. Yumuşaklığı uygulama ekipmanındaki aşınmayı azaltır.
DMRSÜREN KİMYA LTD.ŞTİ
02164421200-0532 5466184
Sepiyolitin Kullanım Alanları
Sepiyolit ve paligorskit, fillosilikat grubuna dahil kil mineralleridir. Bu mineral grubunun tanımına uygun olarak (Brindley ve Pedro, 1972), T2O5 (T=Si, Al, Be…) bileşimli, iki yönlü sürekli bir tetrahedral tabaka, buna karşılık diğer tabaka silikatlarından farklı olarak süreksiz oktahedral tabakalardan oluşurlar. Bu minerallerin kristal strüktürü, 2:1 fillosilikat strüktürüne ait zincirlerin birbirine bağlanmasından meydana gelir. Her bir zincir, diğerine ters ardalanmalı SiO4 tetrahedronları vasıtasıyla Si-O-Si bağları ile tutturulmuştur. Zincir şeklindeki yapı, X-eksenine paralel uzanır ve Y-ekseni boyunca genişliği, sepiyolitte üç adet bağlı piroksen-tipi zincir genişliği kadardır. Buna göre, 2:1 tabaka yapısı X-ekseni boyunca sürekli, buna karşılık Y-ekseni boyunca kesiklidir. Basit olarak sepiyolit sulu magnezyum silikat, atapulgit (paligorskit) ise sulu magnezyum-alüminyum silikat bileşimli kil mineralleridir. Kimyasal formülleri ise, sübstitüsyonları olmaksızın ideal teorik bileşimleri, Nagy-Bradley’e göre şu şekildedir :
Sepiyolit : (Si12)(Mg9)O30(OH6)(OH2)4.6H2O
Atapulgit (Paligorskit) : (Mg,Al)2 Si4O10(OH).4H2O
Sepiyolit mineralinin dokusu, yüzey alanı, porozitesi, kristal morfolojisi ve kompozisyonu, bu mineralin teknolojik uygulamalarına baz teşkil eden fizikokimyasal özellikleri ile yakından ilişkilidir. Sepiyolit strüktürü, ısıl muamelelere karşı hassastır. Zeolitik ve adsorbe su molekülleri, ısı derecesi yükseldikçe kaybedilir. Mineral ayrıca asitle muameleye karşı da duyarlı olup bu işlem sonucu kristal yapısı kısmen tahrip olabilir. Hem ısı hem de asit muameleleri, sepiyolitin yüzey özellikleri ve porozitesini değiştirebilir. Böylece mineralin en faydalı özelliklerinden (örneğin absorptif, kolloidal ve katalitik özellikler) bazılarını bu işlemlerle değiştirmek mümkün olabilmektedir. Levha yapısına sahip diğer kil minerallerine göre daha nadir bulunmaları, çok özel şartlarda yataklanmalar göstermeleri, dokusal özellikleri, kristal yapılarındaki süreksizliklere bağlı kanallar tarafından sağlanan yüksek özgül yüzey alanları ile absorpsiyon özelliği, porozitesi, kristal morfolojisi ile kompozisyonun bağlı uygun nitelikli fizikokimyasal özellikleri, anılan mineralleri tüm dünyada kıymeti gittikçe artan bir hammadde konumuna getirmişlerdir.
Sepiyolit terimi ilk defa 1847 yılında Glocker tarafından kullanılmış olup Yunanca “mürekkep balığı” anlamındaki kelimelerden türetilmiştir. Tabiatta sepiyolit zenginleşmeleri, kabaca iki farklı tipte bulunmaktadır. Bunlardan birinci tip sepiyolit oluşumu, ülkemizde özellikle Eskişehir yöresinde ve Konya-Yunak civarında bulunan “lületaşı (meerschaum)” dur. Bir diğer önemli sepiyolit oluşumu ise, “endüstriyel (sınai) sepiyolit” veya “tabakalı sepiyolit” olarak da adlandırılan “sedimanter sepiyolit” lerdir. Bu oluşumlara, Ankara-Polatlı güneyi, Eskişehir-Sivrihisar güneyi ve Eskişehir-Mihalıççık batı alanında rastlanmaktadır. Ayrıca volkanosedimanter kökenli malzemelerin (vitrik tüf-kül tüfü) diyajenetik süreçler içerisinde, yeraltı ve yerüstü sularının da etkisi ile değişimi sonucu oluşmuş sepiyolit, özellikle Na-sepiyolit (loughlinit) yataklanmaları da önemli bir yer tutar (Eskişehir-Mihalıççık-Koyunağılı). Bunlardan başka ekonomik yataklanmalar oluşturmamasına rağmen, dünyada ve ülkemizde tanımlanmış pek çok farklı oluşum şekillerine sahip sepiyolit türleri mevcuttur. Bunlardan bazıları; Fe-sepiyolit, ksilotil, Ni-sepiyolit, Mn-sepiyolit, Al-sepiyolit ve volkanosedimanter malzemelerin hidrotermal alterasyon ürünü olan Al, Fe-sepiyolittir (Bolu-Kıbrıscık, Çankırı-Orta). Paligorskit-atapulgit, ifade ettikleri kil türü itibariyle eşdeğerdir. Paligorskit ismi ilk defa 1862 yılında Von Ssaftschenkar tarafından, ilk bulunduğu yer olan Rusya’nın Paligorsk yöresinin ismine izafeten kullanılmıştır. Atapulgit ismi ise, ilk defa Lapparent (1935) tarafından ABD’nin Georgia-Attapulgus yöresine göre adlandırılmıştır. Bugün atapulgit terimi daha çok ticari alanda kullanılırken, bilimsel çalışmalarda paligorskit terimi tercih edilmektedir. Atapulgit-paligorskit türleri arasında Mn-paligorskit, Mn-ferropaligorskit, yofortierit ve tuperssuatsiait sayılabilir (Jones ve Gallan, 1988).
Absorpsiyon Özelliği : Zincir yapısına sahip minerallerin kristal strüktürlerinde üç tür aktif absorpsiyon merkezi mevcuttur. Bunlar; (1) tetrahedral tabakalardaki oksijen iyonları, (2) yapısal zincirlerin kenarlarındaki magnezyum iyonlarına koordine olmuş su molekülleri, (3) lif eksenleri boyunca uzanan SiOH gruplarıdır (Serratosa, 1979). Sepiyolitte ortalama mikropor çapı 15 Å, mezoporların yarıçapı ise 15 ile 45 Å arasındadır. Teorik olarak sepiyolit için 400 m2/g dış yüzey ve 500 m2/g iç yüzey alanı saptanmıştır (Serna ve Van Scoyoc, 1979). Ancak yüzey alanı hesaplamalarında kristal içi kanallara gönderilen gaz moleküllerinin çap, şekil ve polaritesi önemli olduğundan, bunlar mutlaka refere edilmelidir. Örneğin, setilpiridinyum bromür kullanılarak elde edilen yüzey alanı 60 m2/g iken, aynı örnekte en yaygın metod olan ve nitrojen absorpsiyonuna dayanan BET metodu ile yapılan ölçümde 276 m2/g değeri elde edilebilmektedir (Ruiz-Hitzky ve Fripiat, 1976). Genellikle su ve amonyum gibi polar moleküller ile nispeten daha az miktarda metil ve etil alkoller sepiyolitin kanallarına girebilmesine karşın, polar olmayan gazlar ve organik bileşikler kanallara giremez. Isıtma işlemi mineralin absorpsiyon özelliğini azaltır, çünkü yapısal değişime bağlı olarak mikroporlar yıkılır. Sepiyolitin genleşme özelliği yoktur.Yukarda özetlenen özgül yüzey alanı ve buna bağlı yüksek absorpsiyon özelliğinden dolayı sepiyolitin başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Koku giderici olarak çiftlik ve ahırlarda; evcil hayvanlar ve ahır hayvanlarının atıklarının emilmesi ve koku giderilmesi için zeminlerde (pet-litter, cat-litter),
- Tarım ve böcek ilaçları taşıyıcısı olarak,
- Madeni esaslı yağlar, nebati yağlar ve parafinlerin rafinasyonunda,
- Atık su arıtma sistemlerinde,
- Karbonsuz kopya kağıtları ve sigara filtrelerinde,
- Gastrointestinal sistemle ilgili ilaçlarda toksin ve bakteri emici formülasyonlarda,
- Deterjan ve temizlik maddelerinde.
Katalitik Özellik : Büyük yüzey alanı, mekanik dayanım ve termal duraylılığından dolayı son zamanlarda sepiyolit granülleri, katalizör taşıyıcı olarak smektit ve kaolin grubu minerallere tercih edilmektedir. Hidrojenasyon, desülfürizasyon, denitrojenasyon, demetilizasyon, etanolden butadien ve metanolden hidrokarbon eldesi gibi birçok katalitik proseste Co,Ni,Fe,Cu,Mo,W,Al,Mg’un katalitik destekleyicisi olarak sepiyolit kullanılmaktadır. Kil minerallerinin katalitik aktivitesi, bunların yüzey aktivitelerinin bir fonksiyonudur. Sepiyolit partiküllerinin yüzeyindeki Silanol (Si-OH) grupları, belli derecede asit özelliğe sahiptir ve katalizör ya da reaksiyon merkezi olarak davranabilir. Bu gruplar, mineralin lif ekseni boyunca 5 Å ara ile sıralanmışlardır. Sepiyolitin asitle muamelesi, adsorbe katyonların uzaklaştırılması ve yüzey alanında artışa yol açar; gözenek dağılımı ve kristallik derecesini etkiler.
Sepiyolitin katalitik uygulamaları şunlardır :
1) Olefinlerde doygun olmayan C=C bağlarının hidrojenasyonu,
2) Otomobil ekzosları ve fabrika bacaları için katalitik seramik filtre imali,
3) Etanolden butadien üretimi,
4) Metanolden hidrokarbon üretimi,
5) Sıvı yakıtların hidrojenasyonu.
Reolojik Özellikler: Sepiyolit, su veya diğer sıvılarla, nispeten düşük konsantrasyonlarda yüksek viskoziteli (1000-40.000 cps/5 rpm, Brookfield viskozimetresi) ve duraylı süspansiyonlar oluşturur. Sepiyolitten yapılan süspansiyonlar tiksotropik özellik gösterdiğinden, kozmetik, yapıştırıcı ve gübre süspansiyonlarında kalınlaştırıcı (thickener) olarak kullanılır. Sepiyolit ayrıca, diğer killere göre tuzlu ortamlarda daha duraylıdır ve bu nedenle özellikle petrol sondajlarında çamur malzemesi olarak kullanılır. pH=8’e kadar faydalı özelliklerini muhafaza eder, ancak pH>9 olduğu koşullarda peptizasyon viskozitede ani bir düşüşe neden olur. Reolojik özelliklerinden dolayı kullanıldığı alanlar şunlardır :
- Çözelti kalınlaştırıcı ve tiksotropik özellikleri nedeniyle boya, asfalt kaplamaları, gres yağı ve kozmetik ürünlerde,
- Yüksek elektrolit konsantrasyonu ve sıcaklığa sahip derin sondajlarda çamur malzemesi olarak,
- Tarımda toprak düzenleyicisi olarak; tohum kaplama ve gübre süspansiyonlarında, haşere ve böcek ilaçları taşıyıcısı olarak,
- Bağlayıcı özelliğinden dolayı eczacılıkta ve katalizör taşıyıcı pelet ve tablet olarak,
- Kağıt, mukavva, filtre ve duvar kağıdı ve kauçuk sanayiilerinde dolgu maddesi olarak,
- Tuğla ve seramik ürünlerde (özellikle high-tech uygulamaları bulunan honeycomb seramikler),
- Deterjan sanayiinde
Ayrıca besicilikte yemle karıştırıldığında verim artışı sağlamakta ve hayvanlarda amonyum dengesini kontrol etmektedir. Yine son zamanlarda, özellikle Japonya’da yürütülen araştırmalarla, atık sulardan biyogaz üretiminde metanojenik bakteri taşıyıcısı ya da biyoreaktör olarak kullanımı geliştirilmiştir. Lifsi yapıda olması, buna karşılık kanserojen etkisinin asbeste kıyasla son derece düşük olması, asbest yerine kullanılmasını da gündeme getirmiştir.
Ülkemizde lületaşı üretimi 200 seneden beri genellikle ilkel metodlarla yapılmaktadır. Lületaşı bulunan seviyelere tahkimatsız bir kuyu ile inilip dar galeriler sürülerek yapılan en eski metodda ikili veya üçlü ekiplerle çalışılır. Bu metoda çıkrık yöntemi denilmektedir. Son yıllarda madencilikte bazı gelişmeler görülmekte, bir veya iki kompresör kullanılarak kuyu-galeri sisteminde 5-10 işçi çalıştırılabilmektedir. Bazı işletmelerde ise, derin kuyular sürülerek madencilik yapılmakta, ancak yeraltı suyu problemi ve pompaj işlemi maliyetleri yükseltmektedir. Açık işletme yönteminde kazma işlemi 5 metre derinliğe kadar dozer ve kepçelerle yapılmakta, ancak derinlik arttıkça madencilik zorlaşmaktadır. Çıkarılan lületaşı yumruları, önce ocaklarda rutubetli bir yerde ıslak çuvallarla örtülerek bekletilir ve bünye suyunu kaybetmemesi sağlanır. Sonra çırpma, saykal, kaba, lama, arış, perdah, tandırlama, ıslak aba, oyma, yağlı aba, parlatma ve tasnif işlemlerine tabi tutulur. Böylece yarı mamul haline gelen lületaşı, iriliklerine göre 6 gruba ayrılarak pipo ve sanat eserleri yapımı için atölyelere satılır. Lületaşının en çok kullanılan alanı olan pipo imalinde el sanatı önde gelmektedir. Yapılan pipo türleri, düz, kabartma, başlıklı, saksafon ve çıllım diye sınıflandırılmaktadır. Pipo yapımının yanısıra, iyi kaliteli büyük lületaşı (sıramalı) oyma ile sanat eserleri haline getirilmekte, ufak lületaşları ise, küçük heykel, sigara ağızlığı, broş, kolye, iğne, tespih ve bilezik yapımında kullanılmaktadır. Lületaşı üretim ve imalat artıkları, toz haline getirilip preslenerek pipo yapılmakta veya pipo astarı olarak da kullanılabilmektedir. Sınai sepiyolit ocak üretimi, klasik açık işletme yöntemleri (ayna-basamak) ile gerçekleştirilmektedir. İspanya’da uzun yıllar önce kapalı işletmeye dayalı üretim yapılmış olmakla birlikte, bugün tamamıyla terk edilmiş ve açık işletmeye dönüştürülmüştür.
Sepiyolitin ürün bazında işlenmesi; mekanik olarak gerçekleştirilen üretimler ve ısıl-kimyasal işlemler olarak iki gruba ayrılabilir :
Mekanik Üretim: Teknik kalite ve kedi kumu türü ürünlerin çeşitli tane boyu aralıklarında granüle edilmesi ya da mikronize edilmesinden oluşur. Sistemde kullanılan makineler, primer çeneli kırıcı, sekonder tırnaklı/konik dişli silindir kırıcı (zaman zaman çekiçli ya da çubuklu kırıcılar da kullanılmaktadır), döner fırın, bant sistemleri, elek sistemleri, kovalı elevatörler, soğutma sistemleri, paketleme sistemleri ve ürün siloları olarak özetlenebilir. Sistemde en önemli unsurlar; az toz oluşumu sağlayan kırıcı seçimi ile döner fırın ebatlarının iyi belirlenerek verimli bir kurutma sağlanmasıdır. Döner fırın dizaynı kurutmada çok önemli olup gerek istenen rutubet oranında ürün eldesi, gerekse de enerji tasarrufu açısından en çok üzerinde durulması gereken ekipmandır. Hammaddenin en karakteristik özelliği olan yüksek absorbsiyon gücü nedeniyle kapalı fabrika ve stok sahası atmosferinin nem içeriğinin otomatik olarak kontrol edilerek kuru tutulması, fırınlanmış ürünün yeniden nem kazanmasını önlemek açısından son derecede önemlidir. Mikronizasyonda ise, sepiyolit liflerinin tahrip olarak viskozite vb. özelliklerinin olumsuz etkilenmemesi için kuru ve yaş sistem mikronize değirmenleri arasında tercih yapılmalıdır.
Isıl-Kimyasal İşlemler: Çeşitli pazarlardaki kristalografik özelliklerden kaynaklanan taleplere bağlı olarak, yüzeyi modifiye edilmiş (surface-modified) ya da ısıl-kimyasal işlemlerle gözenek boyutları değiştirilmiş (mikroporların mezoporlara dönüştürülmesi gibi) ürünler eldesi için bu işlemlere ihtiyaç duyulur. Çok spesifik işlemler olup, uzun araştırmalar sonucunda elde edilen know-how gerektirmektedir. Buna karşılık elde edilen ürün fiyatları çok yüksek mertebelerdedir. Ülkemizde sadece mekanik işlemlerle elde edilen granüle ve az miktarda mikronize teknik kalite sepiyolit ürünleri üretimi gerçekleştirilmektedir.
DMRSÜREN KİMYA LTD.ŞTİ
0216 4421200-05325466184
Potasyum Klorat Kullanım Alanları
DMRSÜREN KİMYA LTD.ŞTİ
0216 4421200-05523307100-05325466184
www.kimyadeposu.com,www.nanomikron.com, www.claypacks.com, www.nanotozlar.com,www.netyerim.net,www.metaltoz.com
