Kaolin, kaolinik mineralden [Al4Si4O10(OH)8], elde edilen, suyu seven ve beyaz renkli bir
mineral maddededir. Çin’den kaynaklandığı için, çeşitli Avrupa ülkelerinde çin çamuru ya
da çin kili olarak adlandırılan kaolin porselen, seramik ve çini yapımında kullanılan,
yumuşak ve beyaz renkli bir topraktır. Kaolin adı, “yüksek dağ” anlamındaki Çince “Kao
ling” sözcüklerinden gelmektedir.
Kaolin aslında bir kil türüdür ve granit kayaçlardan elde edilir. Beyaz ve yumuşak bir
toprak türüdür. Granit kayaçlar genellikle kuvars, feldispat ve mika minerallerinden oluşur.
Sert olan granit kaçaylar, atmosfer etkileri ve yeraltındaki lavların sıcaklığının etkisiye,
ufalanır ve yumuşar. Bu şekilde uzun süreçler sonucu feldspat mineralleri kaoline dönüşür.
Böylece granit yumuşak ve kolayca ezilip dağılabilen bir yapı kazanır. “Kaolinleşme” denen
bu süreç milyonlarca yılda tamamlanır. Türkiye’deki kaolin yataklarının büyük bölümü bu
biçimde oluşmuştur.
Dünyaca ünlü çin porselenlerinin yapı maddesi kaolindir. 18. yüzyıla kadar, Çin porselenleri
dünyaca bilinmesine rağmen, yapı maddesi bilinmiyordu. Bu dönemde gezginler tarafından
Çin’den getirilen kaolin örnekleri, Avrupa’da seramik ve porselen ürünlerin üretilmesini
sağlayarak hızla dünyada yaygınlaşmıştır. İlk başta çanak çömlek yapımında yaygın olarak
kullanılan kaolin, günümüzde pek çok ürünün üretiminde kullanılmaktadır. Yüksek kalitede,
parlak kâğıtların üretiminde kaolin kullanılır. Ayrıca boya, plastik eşya, yapay kauçuk, ilaç,
gübre, mürekkep, kozmetik ürünlerin yapımında ve petrol sektöründe kullanılan
katalizlerin yapımında da kaolinden yararlanılır.
ABD’nin güney eyaletlerinde bu tür kaolin yataklarına rastlanır. Kaolin çıkarılan öteki
ülkeler Fransa, Alman Demokratik Cumhuriyeti, İngiltere ve Çekoslovakya’dır.
Türkiye’de bazı yerlerde kaoline arıkil de denilmektedir. Ülkemizde, Balıkesir, Bilecik,
Bursa, Eskişehir, Çanakkale ve Kütahya illerinde zengin kaolin yatakları vardır. Buralardaki
taşocaklarından kaolin, hemen hemen aynı yöntemle çıkartılır.
1-Kaolin ayrıca, bikarbonat, kuartz gibi günümüzde organik tarımda kullanılan mineral
maddeler olup ruhsatlı bir preparattır. Kaolin elma, şeftali, üzüm, ceviz, zeytin ve bazı
sebze türlerinde zararlılara karşı kullanılmaktadır (Glenn et al., 1999; Knight et al., 2000;
Lapointe, 2000; Puterka et al., 2000; Unruh et al., 2000; Cottrell et al., 2002; Liang and
Liu, 2002; Showler, 2002).
Zeytin sineği (Bactrocera oleae Gmelin (Dip..Tephritidae)) zeytin agroekosistemi içerisinde
en önemli zararlılardan biridir (Navrozidis ve ark., 2000). Zararlı ilk kez Güney Avrupa’da
Akdeniz bölgesinde görülmüştür. Ancak Kuzey Afrika, Ortadoğu, Güney Afrika’nın doğu
bölgesi ve Amerika’da Kaliforniya’da zararlının görülmediği bildirilmektedir (Rice, 2000).
Zararlı dünyada zeytin yetiştiriciliği yapılan her hangi bir bölgesinde görülmekte ve
canlılığını sürdürebilmektedir.
1. Zeytin Sineği’nin Tanımı
Zeytin sineğinin ergini, parlak kahve ve bal renklidir. Göğüs üzerinde üç adet açık
kahverenginde bant vardır. Dişilerde karın daha geniş yapılı olup sonunda yumurta koyma
iğnesi bulunur. Yumurta 0.7-0.9 mm. boyunda, mat beyaz renkli ve mekik şeklindedir.
Larva; ayaksız ve şeffaf beyaz renklidir. Baş ince, vücudu geriye doğru kalınlaşır, konik
silindirik görünüştedir. Erginler hazirandan itibaren topraktan çıkmağa başlar ve yumurta
koyma olgunluğuna gelmek için bir süre civardaki tatlı maddelerle beslenirler. Meyvelerin
yumurta konulmaya elverişli hale gelmeye başladığı 20 Haziran’dan sonra meyvelerde ilk
yumurtalar görülür. Bir dişi 200-250 yumurta koyabilir. Yumurtadan çıkan larva meyve
etinde galeriler açarak beslenir. 1.,2. ve3. larva dönemlerini tamamlayarak olgun larva
haline gelir. Larva gelişme süresi 15-16 gündür. Olgun larva meyvenin yüzeyine gelir,
meyve zarını kemirerek inceltir ve 2-3 mm geri çekilerek pupa olur. Pupa mevsim basında
meyve içinde, zarar periyodu sonunda toprakta veya ağaç üzerinde oluşur.
Zeytin sineği larva döneminde ve meyve etinde zararlı olarak bulunur. Larva gelişme
süresinde çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir. Böylece meyvelerin çürüyerek
dökülmesine, zeytinyağı miktarının azalmasına kısmen de yağda asit çoğalmasına neden
olur. Bilhassa sofralık zeytinlerde zararı daha önem taşımaktadır. Zarar oranı normal
yıllarda % 15-30, salgın yıllarda % 60’a kadar ulaşmaktadır. Yılda % 30 kadar ürün
kaybına sebep olduğu tahmin edilmektedir.
2. Kaolinin Etki Mekanizması
Her ne kadar zararlı böcekler için direkt olarak zehir etkili
değilse de doğal olarak repellent görevi yapar ve ağacı
tamamen beyaz renkli bir film tabakası şeklinde kapladığı
ve yansıma görevi yaptığı için böceklerin yumurta
koymasına da engel olmaktadır.
Bitkilerdeki doğal kütikula tabakası bitkilerin çevresel
stresler ile hastalık ve zararlılara karşı dayanımı
arttırmaktadır. Kaolin uygulanan bitkilerin yüzeyinde
kütikula benzeri bir yapı ile beyaz yansıtıcı bir yüzeyin
oluştuğu ve böylece ultraviyole radyasyon, fotosentetik aktif radyasyon (PAR) ve infrared
radyasyonun azaltılması suretiyle güneş yanıklığının önlendiği bildirilmiştir (Glenn ve
Puterka 2002). Kaolin uygulamalarının UV-A, UV-B ve UVC ışınlarını yansıtarak gerek
meyve gerekse yapraklardaki güneş zararını oldukça azalttığı, kaolin uygulanan meyvelerin
yüzey sıcaklığının kontrole oranla daha düşük olduğu tespit edilmiştir.
Zeytinde ana zararlı olan ve ekonomik olarak önemli zarar yapan zeytin sineği için,
Kaliforniya’da yapılan araştırma ve deneylerde, kaolin kilinin pek çok meyve zararlısına, en
çok da zeytin sineğine karşı ana önlem olarak çok etkili olduğu belirtiliyor. Ayrıca Saour ve
Makee (2004), Suriye’nin kuzey-batı bölgesinde 2001–2002 yıllarında M-99-099 isimli
kaolin partiküllerini içeren preparat ile yaptıkları tarla denemelerinde zeytin sineğinin
mücadelesinde oldukça başarılı sonuçlar elde etmişlerdir. Kaolin preparatının uzun bir süre
(>14 hafta) önemli bir oranda zararlının populasyonunu düşürerek başarılı bir şekilde
zararlının kontrolü sağlanmıştır. Oysa dimethoate uygulaması yapılan zeytin ağaçlarında
aynı oranda bir başarı elde edilememiş ve çok kısa süreli ve düşük etki göstermiştir.
2
Araştırıcılar kaolin uygulamasının sentetik insektisitlere alternatif olabileceğini
bildirmektedirler.
Yine Caleca ve Rizzo (2007), Sicilya’da Trapani bölgesinde 2003-2004 yıllarında yaptıkları
bir çalışmada, 95% oranında kaolin içeren preparat kullanarak zeytin sineği üzerindeki
biyolojik etkinliğini çalışmışlardır. Her iki yılda da kaolin uygulaması yapılan zeytin
ağaçlarında kontrol zeytin ağaçlarına göre oldukça iyi sonuçlar alınmıştır. Yapılan
istatistiksel çalışma sonucunda da 2003 yılında sırasıyla kaolin uygulaması yapılan ve
kontrol zeytin ağaçlarında %17-23 ve %68-87, 2004 yılında ise %3-37 ve %87 gibi önemli
oranda bir farklılık bulunmuştur.
3. Kaolinin hastalık ve zararlılar üzerine etkisi
Kaolinin böcekler üzerine etkisi; uzaklaştırıcı, yumurta bırakmayı engelleyici, beslenmeyi
engelleyici, hareketlerini engelleyici, davranış değişikliği ve konukçuyu kamufle etme
şeklinde olmaktadır (Glenn ve ark., 1999). Ayrıca uygulama yapılan bitkilerin yüzeyinde
suyun tutunmasını da azalarak hastalık yapmak için suya ihtiyaç duyan birçok fungal ve
bakteriyel patojenin gelişmesinin engellendiği tespit edilmiştir (Oliver ve ark., 1998).
Ayrıca kaolin uygulamaları sonucu stomalar kapanmamaktadır. Zeytin ağaçlarına kaolin
uygulaması yapıldığında ağaçlar bir nevi kamufle olmakta ve zararlı tarafından
tanınmamaktadır. Bununla birlikte böcek hareketi ve beslenmesi de büyük ölçüde
etkilenmektedir. Kaolin kili su ile karıştırılıp ağaçlara atılınca ince bir film gibi yaprakları ve
meyve tanelerini kaplamaktadır. Meyve sinekleri için fiziksel bir bariyer oluşturan bu film
sayesinde sinekler meyvelerin kabuğunu delip yumurta bırakamamaktadır. Film tabakası
bitkiyi tamamen kaplayan bir kalkan şeklinde değil, belli belirsiz çok ince ve gözenekli bir
tabakadır. Bitkilerin nefes almalarını, fotosentez yapmalarını engellemediği gibi, günlük
fotosentez süresini uzatır.
Kaolin kili uygulamasının pek çok yararı var. Gerçekten de bitkilerde her türlü güneş
yanığına ve yüksek ısının yol açtığı zararlara karşı etkili. Fazla ışığın yansıtılması yoluyla
olsa gerek, bitkinin içlerinin de güneş almasını sağlıyor ve fotosentez için de olumlu olduğu
söylenmektedir.
Bir araştırmada, hiç bir önlem kullanılmayan kontrol ağacında %70 zeytin sineği tahribatı
saptanmışken kaolin kili ile kaplanmış ağaçlarda zarar düzeyi %2,3 seviyesine iniyor. Bu
düzey, %2,5’luk zehirli yem kısmi ilaçlama yönteminden bile daha iyi. Kaolin kili
uygulaması ile hem zeytin verimi ve kalitesinin arttığı bildirilmektedir.
İşin güzel tarafı, kaolin kili sadece zeytin sineğine karşı değil, ağaçların meyve tutumundan
sonra ortaya çıkabilen her türlü meyve zararlısına karşı etkilidir. Etkisinin çevrecilik
açısından da çok önemli olup, ne bir toksik madde söz konusu, ne toprağın ya da başka bir
şeyin kirlenmesi söz konusu olmamaktadır.
3-Kaliforniya Üniversitesince üç yıla yayılan bir ölçme ve araştırmanın sonucuna göre Kaolin
kili uygulaması ve Spinosad uygulaması (GF-120, zehirli yem kısmi ilaçlama) en etkili
metodlar olarak görülmüştür. Oysa diğer tuzaklar tek başına bir mücadele yöntemi
olmaktan çok, populasyon takibi için etkili olmaktadır. Gereken durumlarda kaolin ve
spinosad yöntemlerinin aynı zaman aralığında aynı ağaçlara uygulanması, zararlı etkisini
geometrik olarak azaltır.
Yaprakların yüzeyleri hafif pürüzlü, taneler parlak olduğu için taneler kaplanmıyor gibi
görünüyor. Fakat yine de çok ince film gibi bir kaplama oluyor. Kaolin atarken yavaş,
olabildiğince her yönden atmak daha etkili olacaktır.
4. Zeytinliklerde Kaolin Uygulaması
Kaolin günün serin saatlerinde atılmalı öğle sıcağında uygulanmamalıdır. Çünkü sıcaktan
iyice ısınan yapraklara bir sıvının atılması sonucunda, sıvı kuruyuncaya kadar damlacıkların
yaprak ve meyvelerde kalması mercek etkisi yapabilmektedir. Bu nedenle güeşin yoğun
olduğu sıcak zamanlarda değil serin havalarda uygulama yapılmalıdır. Ayrıca kaolin
uygulaması hızlı bir şekilde değil yavaş yavaş her bir ağaca tam olarak uygulanarak
yapılmalıdır.
DMRSÜREN Kimya ltd.şti
0216 4421200-0216 4426626
0552 3307100-0552 3308100
www.kimyadeposu.com
